Zaman (Time) ile Derin Zaman (Deep Time) arasında temel bir fark var. Sayısal olarak Zaman birkaç on bin yıl veya en fazla birkaç yüz bin yıl demek. Derin Zaman ise birkaç yüz milyon yıl ile birkaç milyar yıl ölçeklerinde.

Peki “hakikat ilkeleri” açısından bu neyi farkettirir? Aynı hakikat, birbirinden bu kadar farklı iki ölçek için de geçerli midir?

50 bin yıl ölçeğinde geçerli olan bir dizi hakikat ilkesinin 1 milyar yıl ölçeğinde geçerli olacağına dair elimizde hiç bir kanıt yok. Zaman her şeyin üstünü kapatabilir; ancak bir gün tekrar keşfetmemiz mümkündür; çünkü yok olmamıştır ve hala birtakım kalıntıları mevcuttur; aynı şekilde Zaman daha önce olmayan bir şeyi inşa etmek veya varolan bir şeyi temelli bir şekilde değiştirmek için yeterli olmayabilir.

Ancak Derin Zaman, en ince (moleküler) ayrıntısına kadar her şeyi eritir, yok eder; aynı şekilde Derin Zaman daha önce olmayan bir şeyi moleküler ayrıntısına kadar inşa edebilir. Bu süreçlerin maddenin korunması ilkesine aykırı olması gerekmiyor.

O yüzden, ebedi, ilelebet, sonsuza kadar gibi terimleri hep Zaman ölçeğindedir diye dikkate alırım, Derin Zaman ölçeğinde değil.